Voor wie nog nooit van Merijn Tol heeft gehoord: deze foodstyliste begon met kookboekenschrijfster Nadia Zerouali de productlijn Souq. Samen maakten ze het programma Grenzeloos koken op de culizender 24 Kitchen. Daarnaast is Tol verbonden aan de organisatie Refugee Company, die leerprogramma’s voor vluchtelingen aanbiedt.
In dagblad Trouw spreekt journaliste Iris Pronk met Tol en Zerouali onder meer over Yotam Ottolenghi, de internationaal befaamde Israëlisch-Britse culinair auteur die de moderne vegetarische keuken op de kaart zette. Pronk stelt dat ‘de Palestijnse keuken van grote invloed is op Ottolenghi’s gerechten’. Tol verklaart: “Je kunt zijn manier van koken niet loskoppelen van de moord op duizenden Palestijnse burgers. […] Eerst gerechtigheid, dan gerechten.” De culinair onderneemster vindt dat Ottolenghi met een ‘verbindende boodschap’ had moeten komen. Wat er verbindend is aan een anti-Israëlboodschap, wordt niet duidelijk.
Nadia Zerouali geniet meer bekendheid dan haar zakenpartner Tol, omdat ze onder meer kookt voor het tv-programma BinnensteBuiten. Voor haar is Yotam Ottolenghi van zijn voetstuk gevallen: “In Gaza vindt momenteel een genocide plaats. De mensen daar worden uitgehongerd. Hoe kun je dan een kookboek uitbrengen en dat Comfort noemen?” zegt zij over de laatste publicatie van Ottolenghi. Het begrip comfort food, troosteten, is haar waarschijnlijk onbekend. Ook stelt zij: “Als ik in zijn positie had gezeten, had ik mijn stem gebruikt.”
Expliciet
Die laatste opmerking valt op. Zerouali is Nederlands-Marokkaans. Jarenlang heeft zij de mogelijkheid gehad zich uit te spreken tegen de al decennia durende Marokkaanse bezetting van de Westelijke Sahara. Of over de onmenselijke omstandigheden waaronder de oorspronkelijke inwoners van dat land wonen in Tindouf, een vluchtelingenkamp in Algerije. En over de Riffijnen die in het noorden worden onderdrukt, of de martelingen in de geheime gevangenis van Temara. Maar nee, geen woord. Als je naam maakt met de Marokkaanse keuken en je vindt dat eten politiek is, waarom dan al die jaren zwijgen over die realiteit? En hoe zou Zerouali hebben gereageerd als haar was gevraagd ferm afstand te nemen van de daden van IS?
Je zou bijna gaan denken dat enige na-ijver de dames niet vreemd is
Als je de gedachtelijn van de tv-kokkin volgt, zou elke Nederlander die bij de afhaalchinees tjaptjoi laat inpakken, moeten vragen hoe de koksmaten denken over de Oeigoeren. En wie bij de turk een durum döner bestelt, zou de eigenaar eerst vragen wat die vindt van de manier waarop Turkije huishoudt in Syrië en de Koerdische gebieden. Als we het principe ‘eerst gerechtigheid, dan gerechten’ zouden doorvoeren, valt er weinig meer te genieten: bijna elke niet-Nederlandse keuken zou wegvallen. Door zich expliciet en exclusief te richten op Israël, grenzen de uitspraken van Tol en Zerouali aan racisme.
Na-ijver
Het merkwaardigst is nog wel dit: als er iemand is die de afgelopen jaren verbindende boodschappen uitzond (zoals Tol eist), is het Yotam Ottolenghi wel. Zo schreef hij met zijn Palestijnse collega Sami Tamimi het kookboek Jeruzalem, waarin ze een lans braken voor Joodse en Arabische gerechten. Daarnaast plaatste hij op zijn Instagramaccount al in oktober een bericht dat er ‘in deze oorlog geen winnaars zullen zijn’. Daarna deed hij er het zwijgen toe en gaf zijn uitgever zelfs de opdracht dat er geen recepten van hem mochten worden gepubliceerd in media van wie partijdigheid zou kunnen worden vermoed, waaronder het NIW.
Met zijn op de mediterrane keuken gestoelde, creatieve en originele recepten is Yotam Ottolenghi wereldberoemd geworden. Maar juist dat verwijten de dames hem, hij heeft immers een ‘enorm platform’. De lezer van het artikel in Trouw zou bijna gaan denken dat enige na-ijver de Nederlandse onderneemsters niet vreemd is. Zelf houden ze zich immers niet aan die code.
Gelukkig diende chef-kok Sharon de Miranda haar collega’s van repliek. De Miranda is van Surinaamse afkomst. Zij stelde: “Als je aan mij vraagt: wat vind je van de zwartepietendiscussie? Dan denk ik: laat me met rust […] Mijn kwaliteiten liggen op culinair terrein. Iedereen moet in zijn eigen kracht blijven staan.” Een wijs advies van De Miranda, een van Zerouali’s collega’s in het tv-programma BinnensteBuiten. Met andere woorden: schoenmaker, hou je bij je leest, of in dit geval liever: kok, hou je bij je koksmuts.
