Met koppige onverzettelijkheid blijven de Palestijn Hiba Husseini en de Israëli Yossi Beilin zoeken naar een vreedzame oplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict. Ondanks de regionale spiraal van geweld waarin beide kampen verstrikt zitten, geven ze de moed niet op. Telkens weer zoeken ze naar nieuwe wegen om een vredesproces op gang brengen. Dat levert het duo een prijs op: de Nederlandse Onafhankelijkheidsprijs, die op 26 juli werd uitgereikt in Wassenaar. “Ik ken geen personen met zoveel uithoudingsvermogen als Husseini en Beilin,” prees juryvoorzitter Han ten Broeke de twee.
Beilin heeft ministeriële en leidinggevende posities bekleed in de Israëlische regering, vooral voor de Arbeiderspartij. Hij speelde een belangrijke rol in het Israëlisch-Palestijnse vredesproces in de jaren negentig. Als viceminister van Buitenlandse Zaken was Beilin een van de architecten van de Oslo–akkoorden in 1993. Husseini is een advocate uit Ramallah, die nu in Oost-Jeruzalem woont. Ze was ruim dertig jaar juridisch adviseur van Palestijnse vredesonderhandelaars.
Onafhankelijk
Het is voor de derde keer dat de stichting Nederlandse Onafhankelijkheid de prijs uitreikt. Elk jaar op 26 juli, de dag dat de Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden zich in 1581 onafhankelijk verklaarden van Filips II. In het zogeheten Plakkaat van Verlatinghe lieten zij optekenen dat de vorst zijn onderdanen niet beschermde, maar als vijanden onderdrukte. Hij was een tiran, dus mocht hij worden afgezet. Daarmee wordt deze akte beschouwd als de eerste officiële onafhankelijkheidsverklaring ter wereld. “Daar zijn we trots op. Jullie hebben langs de weg naar Wassenaar vast al die Nederlandse vlaggen gezien,” schamperde Ten Broeke in zijn toespraak bij de uitreiking.
Omdat onafhankelijkheid niet vanzelfsprekend is in deze complexe, gepolariseerde wereld, organiseert de stichting sinds 2018 op 26 juli bijeenkomsten om het denken over volkssoevereiniteit te stimuleren. Sinds 2022 wordt op die dag een prijs uitgereikt aan mensen die niet alleen denken over, maar ook strijden voor onafhankelijkheid. In het jaar dat Rusland Oekraïne binnenviel, kreeg president Volodimir Zelenski de onderscheiding. Vorig jaar viel de prijs te beurt aan de Iraanse vrouwen die met gevaar voor eigen leven blijven demonstreren tegen het tirannieke ayatollahbewind.
‘Velen hebben de hoop verloren. Maar Yossi en ik zullen nooit opgeven’
Dit jaar zet de stichting dus het Palestijns-Israëlische vredeskoppel in het spotlicht. Hiba Husseini zei in haar dankrede: “Net als de Oekraïners en de Iraanse vrouwen staan wij voor een immense uitdaging. Velen hebben de hoop verloren. Maar Yossi en ik zullen nooit opgeven. De Nederlandse geschiedenis is een baken van hoop voor alle onderdrukten. Voor ouders die blijven verlangen naar een vreedzame toekomst voor hun kinderen en voor ons Palestijnen, die snakken naar het einde van de bezetting.”
Confederatie
Een maand voor de pogrom van 7 oktober waren Husseini en Beilin in Nederland om hun nieuwe ‘confederatieproject’, dat nog niet helemaal is uitgewerkt, met politici en kenners van het staatsrecht te bespreken. Zij hielden al rekening met een derde intifada, maar niet met de vernietigende en gevaarlijke geweldsescalatie die de regio nu teistert. Dat maakt hun plan urgenter dan ooit, stelden ze in Wassenaar. Husseini en Beilin streven naar een Palestijns-Israëlische confederatie als opstap naar een tweestatenoplossing.
Husseini: “Ons plan gaat uit van de principes van gelijkheid, rechtvaardigheid en wederzijdse erkenning. We streven ernaar de identiteit, verhalen, rechten en aspiraties van zowel Israëli’s als Palestijnen te erkennen. We bieden een raamwerk waarin beide partijen kunnen gedijen zonder hun soevereiniteit te verliezen. De confederatie, waarin twee staten naast elkaar bestaan met open grenzen en gedeelde instellingen, heeft tot doel de gebruikelijke tweedeling te overstijgen en biedt een nieuw model voor vrede.”
Sinds 2020 is het duo bezig dat raamwerk inhoudelijk vorm te geven. Een belangrijk obstakel is de gehechtheid van zowel Palestijnen als Israëli’s aan hetzelfde land, waarover beide partijen tegenstrijdige verhalen vertellen. Beilin: “Samen met andere deskundigen hebben we die verhalen op papier gezet. In een beknopt document hebben we geprobeerd het Palestijns-Arabische en het Israëlisch-Joodse verhaal bijeen te brengen. Wie openstaat voor dat nieuwe, gezamenlijke verhaal kan overeenstemming bereiken en komen tot praktische oplossingen.”
“Vanwege die wederzijdse gehechtheid aan hetzelfde land zullen mensen niet geneigd zijn dat zomaar te verlaten,” vult Husseini aan. “We stellen voor dat de Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever die niet willen vertrekken, daar kunnen blijven als permanente inwoners van de Palestijnse staat. Wederkerigheid bieden we door een gelijk aantal Palestijnen een permanente verblijfsvergunning te geven in de staat Israël. Dat is slechts één element van ons plan. Er moet veel meer worden geregeld.” Zij realiseert zich dat het een zeer ambitieuze opzet is. “Het is ook niet zomaar een plan, het is een nieuwe visie die beide partijen soevereiniteit biedt.”
Wederopbouw
Vooralsnog zal de focus van de onderhandelaars niet bij deze visie liggen. Op korte termijn is hun aandacht gericht op het beëindigen van de strijd in Gaza, de vrijlating van de overgebleven gijzelaars, op de humanitaire crisis en uiteindelijk op de wederopbouw. Toch hebben Beilin en Husseini sinds 7 oktober niet stilgezeten. Ze hebben discussies gevoerd. Nog niet op officieel niveau, wel met beleidsmakers en diplomaten over de manier waarop hun confederatie-idee kan worden aangepast aan de huidige omstandigheden. Beilin: “In het diplomatieke circuit vingen we geluiden op dat in Jordanië ook enige belangstelling is voor de confederatie. En waarom ook niet? Afspraken over veiligheid zijn ook in het Jordaanse belang.”
‘Het is niet zomaar een plan, het is een nieuwe visie’
Sinds hun bezoek aan Nederland is de geweldsdreiging in de regio verder geëscaleerd. Nadat een raket van Hezbollah twaalf spelende kinderen had gedood in het druzendorp Majdal Shams op de Golanhoogte, sloeg Israël toe in Beiroet. Met een gerichte aanval werd de hoogste militaire commandant van Hezbollah, Fuad Shukr, geëlimineerd. Hij was de rechterhand van Hezbollahleider Nasrallah en onder meer verantwoordelijk voor de aanval op Majdal Shams. In Teheran, in het hol van de leeuw, werd Ismail Haniya gedood. De politiek leider van Hamas woonde daar de inauguratie bij van de nieuwe Iraanse president Masoud Pezeshkian. Iran kondigde meteen wraakacties aan, ook al heeft Israël die actie niet geclaimd. Vervolgens werd bevestigd dat bij een eerdere aanval Mohamed Deif, de militaire leider van Hamas in de Gazastrook, is gedood. Iedereen houdt de adem in.
Compromis
Maar Husseini en Beilin hebben hun optimisme nog steeds niet begraven, laten ze na de prijsuitreiking aan het NIW weten. “Hoop verlies ik nooit,” zegt Husseini. “Mijn langetermijnperspectief is dat conflicten op het juiste moment en met de juiste leiders kunnen worden opgelost. De ‘Holy Land Confederation’, zoals we ons plan aanduiden, kan nog steeds een katalysator zijn voor permanente vrede.”
Beilin denkt dat de acties van Iran met name gevolgen zullen hebben voor de gijzelaars. “Diep triest. Maar gevolgen voor de regio zullen er op lange termijn niet zijn. In beide kampen houd je mensen die een vredesakkoord zullen verwerpen. Die een akkoord opvatten als verraad en denken dat als je een compromis sluit, de veiligheid op het spel wordt gezet. Dat is denken op kleuterschoolniveau. Immers, een vredesakkoord bevordert juist de veiligheid. Burgers die de grens van Nederland naar België oversteken kunnen dat veilig doen, die hoeven nergens bang voor te zijn. Wij zullen dergelijke primitieve denkers nooit kunnen overtuigen. De diepreligieuzen gaan het land nooit delen, die overtuigen we niet.”
Toespraak
Beilin denkt dat de meerderheid in beide kampen vrede, rust, een normaal leven nastreeft. Net als Husseini denkt hij dat een vredesakkoord kans maakt als aan beide kanten op het juiste moment de juiste leiders zich manifesteren. “Golda Meïr was niet bereid een akkoord te sluiten met Egypte. Toen kwam Menachem Begin. Na dertig jaar oorlog tekenden hij en president Sadat in Washington een officieel vredesverdrag.”
Tijdens de borrel na de prijsuitreiking in Wassenaar valt de naam van Benjamin Netanyahu. Die sprak een dag eerder het Amerikaanse Congres toe en bevestigde in zijn speech dat hij doorgaat met de oorlog in Gaza tot de ‘totale overwinning’ op Hamas. Bibi sprak van ‘een strijd tussen barbaarsheid en beschaving’. Beilin kan zijn walging niet verbergen: “Afgrijselijk, die toespraak. Daar schieten we niets mee op.”
Op de vraag of vrede is uitgesloten zolang Netanyahu aan de macht is, laat hij een beetje hoop doorschemeren. “Ik zal van mijn stoel vallen van verbazing als Netanyahu zijn strategie zal veranderen. Maar niets is uitgesloten. Netanyahu is een nogal egoïstische man. Als een vredesakkoord in zijn voordeel zou kunnen uitpakken, bijvoorbeeld omdat hij rechtsvervolging ontloopt, kan hij zomaar van mening veranderen.”
